Talasalitaan
- sumagsag: lumakad na nagmamadali
- mawari: malaman
- maghalughog: maghanap
- kuwartel: himpilan ng mga kawal
- nakatungo: nakayuko
Pangunahing Tauhan sa Kabanata
- Sisa
- Alperes
Buong ng Kabanata 21
Si Sisa ay lakad-takbong sumagsag na pauwi sa kanyang dampa. Gulung gulo ang kanyang isipan, at hindi mawari kung bakit sa kanya pa nangyari ang gayong kasawian.
linangaykayan ng takot si Sisa. Nakita niya ang dalawang guwardiya sibil sa kanilang bakuran. Ipinagpatuloy niya ang paglakad na kunwa’y di napupuna ang kawal. Hindi pa siya nakakailang hakbang ay narinig na niya ang tawag ng guwardiya sibil.
Guwardiya sibil: Magtapat ka sa amin. Kung hindi ay igagapos ka namin sa bahay at babarilin. Huwag kang magsisinungaling at mamatay ka! Hinahanap namin ang iyong anak. Ang malaki ay nakatakas ngunit ang maliit, saan mo dinala?
Sisa: Mga ginoo, si Crispin po ay matagal ko nang hindi nakikita. Dinalaw ko po siya kanina sa kumbento, ngunit ang sinabi lang sa akin na . . . ?
Guwardiya Sibil: Kung gayon, ibigay mo sa amin ang mga salapi at hindi ka na namin huhulihin.
Sisa: Ang mga anak ko po, kahit na naghihirap ay hindi nagnanakaw. Maghalughog po kayo sa aming bahay, at kapag nakakita kayo ng kahit na magkano ay gawin na ninyo sa amin ang nais ninyong gawin.
Guwardiya Sibil: Kung gayon ay isasama ka namin sa kuwartel.
Si Sisa’y nasa gitna ng dalawang kawal sa kanilang paglakad. Parang pinagtakluban siya ng langit at lupa. Nalimot na siya ng lahat, pati na ng asawa at ngayon, si Sisa’y tumatangis, at itinatangis niya ang kanyang kaapihan. Upang huwag siyang makita ay tinakpan niya ng pamindong ang kanyang mukha, at pikit ang matang lumakad.
Ang dupikal ng kampana ay narinig ni Sisa, yaon ang hudyat ng katatapos na misa. Tinulinan niya ang lakad, ngunit ang mga tao ay marami na, at siya ang pinagmamasdan. Bawat tinging iukol sa kanya ay nakasusugat sa kanyang damdamin, kaya’t patuloy siyang lumakad nang nakatungo.
Si Sisa’y dalawang oras na nakakulong sa kuwartel, nakadukmo siya sa isang sulok, gulung-gulo ang buhok at halos mabaliw sa lalim ng iniisip. Tanghali na nang malaman ng Alperes na nakakulong si Sisa. Ang unang iniisip ng Alperes ay pawalang-halaga ang sumbong ng kura.
Alperes: lyan ay kagagawan lamang ng kura. Kung ibig niyang mabalik ang pera ay hingin niya kay San Antonio.
Halos ipagtulakan ng mga guwardiya sibil si Sisa na ayaw nang kumilos sa kanyang kinauupuan.
Muling lumakad si Sisa patungo sa kanyang bahay. Umakyat nang tahimik, nilibot ng tingin ang kabahayan na parang may hinahanap, at muling nanaog, naglakad nang di alam ang pupuntahan.
Minsan pa siyang bumalik sa kanyang bahay. Nakita niya ang pilas ng baro ni Basilio na nakasabit sa dingding at kanyang kinuha, minasdang mabuti, ngunit parang hindi napuna ang bahid ng dugo. Kinabukasan, si Sisa’y makikitang pagala-gala, umaawit, at nakikipag-usap sa lahat ng nilikha.
Alam Mo Ba?
- Kapag binasa ang buong kabanata ginamit ng alperes ang pangalan ni San Antonio nang iutos niyang pawalan si Sisa dahil sa bintang ng kura na ninakawan ni Crispin ang simbahan
- Si San Antonio, gaya ng alam ng lahat, ay isang santong nilalapitan o hinihilingan ng marami kapag may mahahalagang bagay na nawawala.
Mensahe at Implikasyon ng Kabanata
- Si Sisa ay larawan ng isang tipikal na inang Pilipina. Bagama’t mahirap ang kanilang pamilya at kapos sa buhay, masasalamin sa akdang siya’y tutok sa kanyang mga anak.
- Gagawin niya ang lahat alang-alang sa kapakanan at kabutihan ng kanyang mga supling. Di maitatatwang sa kasalukuyan ang tipikal na imahe ng isang ina bilang tagapangalaga sa tahanan at mga anak ay unti-unti nang nagbago bunga na rin ng impluwensyang kanluranin sanhi na rin ng pagbabago sa buhay ng pamilyang Pilipino.
- Gaya ni Sisa maaaring isuko ng isang ina anumang pag-aari na mayroon siya huwag lamang mawala o masaktan ang kanyang mga anak.
- Bilang ganti sa ginagawa ng sakripisyo ng ating magulang mahalagang matutuhan ng anak na magampanan nila ng maayos ang kanilang tungkulin sa pamilya.